در بهمن ماه جشن‌های باستانی بسیاری وجود دارد که هرکدام برگرفته از سنت و آئین‌های مردمان آن دوره است، در تمام این جشن‌ها، توجه و پاسداشت طبیعت و عناصر جهان نکته بسیار مهمی است که محور اساسی مناسبت‌ها را تشکیل می‌دهد. یکی از سلسله جشن‌های این ماه، جشن سده بوده که در روز دهم بهمن، برگزار می‌شود.

روایت‌های مختلفی درباره دلیل برگزاری این جشن در ایران باستان وجود دارد؛ در برخی از روایت‌های تاریخی اینطور آمده: صد روز که از زمستان بزرگ می‌گذشت ایرانیان جشن سده را برپا می‌کردند، چرا که در تقویم کهن، زمستان ۱۵۰ روزه و تابستان ۲۱۰ روزه بود. از اول زمستان (اول آبان ماه) تا ۱۰ بهمن که جشن سده‌ است، ۱۰۰ روز و از ۱۰ بهمن تا نوروز و اول بهار ۵۰ روز و ۵۰ شب بوده. آنها بر این باور بودند که در این زمان، اوج و شدت سرما سپری شده، به همین دلیل همه در دشت و صحرا گرد هم جمع می‌شدند و تلی بزرگ از خار و خس و هیزم جمع می‌کردند و با همین که شب فرا می‌رسید، آتش هم روشن می‌شد. به این شکل آنچه از سرما باقی مانده بود از بین می‌رفت. 

آداب و رسوم جشن سده

آتش‌افروزی مهم‌ترین آیین این جشن است تا جایی که شکوه و شهرت جشن سده را می‌توان وابسته به آن دانست. مردم با همکاری یکدیگر هیزم و چوب را برای روشن کردن آتش جشن جمع می‌کنند و با رسیدن شب، بعد از بزم و شادی، ۱۰ موبد با لاله آتشین در یک دست در حالی که دست موبد دیگر را گرفته‌اند سه دور گرد مخروط چوب‌ها می‌گردند، نیایش آتش را می‌خوانند و توده هیزم را به آتش می‌کشند. در ابتدا شلعه‌های آتش و گرمای آن نگران‌کننده است،‌ همه دور می‌شوند و شب مانند روز روشن می‌شود. بعد از اینکه شدت شعله‌ها کمتر می‌شود افراد از روی شعله‌ها و هیزم‌های کوچک و پخش‌شده می‌پرند. کشاورزان نیز خاکستر آتش را جمع می‌کنند و برای زیاد شدن برکت بر روی زمین‌هایشان می‌پاشند.