شهر یزد را می‌توان شهر آب‌انبارها توصیف کرد. واضح است که شرایط آب‌وهوایی خشک و کویری یزد و بارش کم و تدبیر برای جبران کم‌آبی باعث شکل‌گیری آب‌انبارها در این شهر شده است. آب‌انبار شش بادگیری یکی از این آب‌انبارها است که امروزه از جاهای دیدنی یزد به شمار می‌رود. این آب‌انبار متعلق به دوره قاجاریه است و در تاریخ چهارم فروردین ۱۳۵۷ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. آب‌انبار شش بادگیری تنها آب‌انبار شش بادگیری یزد به حساب می‌آید که شهرت خود را مدیون بادگیرهای رفیع، زیبا و هشت‌وجهی و نیز گنبد عظیم تخم‌مرغی خود است.
 

معرفی آب‌انبار شش بادگیر یزد
سازندگانِ این بنا برای بهره‌وری هرچه بهتر از بادهای وزان در یزد، بادگیرها را هشت‌وجهی ساخته‌اند. ارتفاع مخزن و بادگیرها، معماری زیبای بادگیر، سردرهای زیبا و تزیینات آجری با مُقَرنَس کاری و کاربندی‌های چشم‌نواز از امتیازات آب‌انبار شش بادگیری یزد هستند.
این آب‌انبار تا چند دهه پیش هنوز رونق داشت و مردم از آن آب برمی‌داشتند؛ ولی امروزه تبدیل به یک جاذبه تاریخی شده است.
معماری آب‌انبار شش بادگیر یزد

ورودی‌ها و گنبد
آب‌انبار شش بادگیر یزد، دو ورودی شمالی و جنوبی با دو راه‌پله و دو پاشیر دارد که گویا ورودی جنوبی آن برای مسلمانان و ورودی شمالی در قرینه ورودی جنوبی برای زرتشتی‌ها بوده است؛ هرچند که در برخی منابع، این فرضیه رد شده است و دلیل آن را شلوغی جمعیت محله و استقرار آن در بافت شهری دانسته‌اند. در ورودی قسمت جنوبی، بین پله‌های ۲۵ و ۲۶، یک هشتی با سنگ‌فرش آجری قرار دارد که طاق آب‌انبار، بعد از هشتی شروع می‌شود.
جالب است بدانید که راه‌پله آب‌انبار از دو بخش تشکیل شده؛ به‌طوری که یک بخش آن روباز است و پله‌های ۵۵ تایی آن تا سردر آب‌انبار می‌رسد و بخش سرپوشیده در ادامه پله‌ها و بعد از سردر قرار دارد.
گنبد آب‌انبار، شکلی تخم‌مرغی دارد که زیبایی خاصی به معماری آن بخشیده است. ارتفاع مخزن آب ۱۲٫۶ متر و ارتفاع بادگیرها ۱۰ متر است.

بادگیر ها
این آب‌انبار دارای ۶ عدد بادگیر است که سه بادگیر آن از ابتدا ساخته شده و سه بادگیر دیگر بعدها به آن ملحق شد. با کمی دقت در شکل بادگیرها تفاوت سه بادگیر قدیمی با دیگر بادگیرهای آن مشهود است. ۶ بادگیر آب‌انبار با توجه به شرایط اقلیمی در جهت باد و به‌شکل هشت وجهی ساخته شده‌اند. همانطور که گفته شد، ارتفاع هر ۶ بادگیر آب‌انبار ۱۰ متر است.
اغلب آب‌انبارها در چهار عنصر مشترک بودند: خزینه، گنبد، پاشیر و بادگیر که هرکدام از این چهار عنصر در حفظ و نگهداری آب نقش داشتند. آب‌انبار شش بادگیری نیز دارای این چهار عنصر می باشد. خزینه‌ها را به‌خاطر تسلط آب و خنکی آن در دل زمین حفر می‌کردند. گنبد به‌شکل نیم‌کره روی فضای خزینه ساخته می‌شد تا از آلودگی آب جلوگیری کند. پاشیر شامل راهرویی پلکانی بود که برای برداشتن آب تعبیه می‌شد و بادگیرها برای خنک نگه‌داشتن و هدایت هوای خنک به داخل خزینه ساخته می‌شدند.

سازنده آب‌انبار شش بادگیری
آب‌انبار شش بادگیری که یکی از زیباترین و مشهور ترین آب‌انبارهای یزد است، به‌ همت حاجی محمدحسین فرزند نورالله یزدی ساخته شد. نکته قابل توجه این است که آب انبار شش بادگیری تنها بنای شش بادگیر ایران محسوب میشود.
با توجه به وقف‌نامه آب‌انبار که در حال حاضر موجود است، طبق آن، حاج محمدحسین از املاک و اموالی که در یزد و تفت داشت، برای ساختن آب‌انبار استفاده کرده است. پس از وی فردی به نام بهشتیان به‌وسیله آب وقف‌آباد، مهم‌ترین آب جاری شهر یزد، آب‌انبار را پرآب می‌کرد.

آب‌انبار شش بادگیری کجاست؟
موقعیت این بنا، واقع در استان و شهر یزد، خیابان دهم فروردین، محله تل یزد، کوچه شش بادگیر

نکات بازدید از آب‌انبار شش بادگیری
بهترین زمان بازدید از آب‌انبار شش بادگیری فصل‌های بهار و پاییز است.
اگر به یزد سفری داشتید و قصد بازدید از جاذبه های گردشگری یزد را داشتید، بهتر است بدانید که آب‌انبارهای شش بادگیری نیز در مسیر آثار تاریخی یزد قرار دارند و دسترسی به آن‌ دشوار نیست.
هنگام بازدید از این اثر تاریخی روی آن یادگاری ننویسید و در حفاظت از آن بکوشید.