English
Germany
استان یزد با حدود ۷۴۴۹۳ كيلومتر مربع وسعت، چهارمين استان وسيع كشور به حساب می آید كه درقسمت مركزي فلات ايران در حاشيه ي دشت هاي كوير لوت قراردارد.
شهر یزد اولین شهر خشت خام دنیا و دومین شهر تاریخی جهان بعد از شهر ونیز ایتالیا و از سرزمینهای کهن و تاریخی ایران زمین به شمار می آید.
تاريخ سكونت انسان در اين خطه از هزاره سوم پيش از ميلاد فراتر رفته است، به طوري كه در عهد پيشداديان طوايف در حال كوچ از بلخ به پارس، اين سرزمين را "يزدان" ناميدند و از آن زمان به بعد يزد محل عبادت شد. از مهمترين مراكز اسكان اوليه اين سرزمين به مهریجرد(مهریز)، فهرشان یا پهره (فهرج)، خورميش(خورمیز)، ارد(اردكان)، شواز، ميبد، طزنج، عقدا و اشكذر مي‌توان اشاره كرد. این شهر به عنوان محلي پاك و مقدس در رأس تمام آبادي‌هاي مزبور قرار داشته است.
مردم این استان از "نژاد آریایی" و "ایرانی" هستند و به علت موقعیت جغرافیایی ویژه این استان ، از آمیختن با نژادهای غیر ایرانی تا اندازه ای مصون مانده اند . در روزگار باستان و با آغاز شهرنشینی در این سرزمین ، نژادهای دیگری در این ناحیه زندگی می‌کردند که با نژادهای اصلی ترکیب شدند . علاوه بر مهاجرت آریایی‌ها به ایران ، در دوره‌های بعد نیز ، گروه‌هایی از اعراب ، ترک‌ها ، مسیحی‌ها و کلیمی‌ها به این منطقه آمده و در این جا ساکن شدند.
سرزمين یزد جلوه‌هايي از باشكوه‌ترين و درخشان ترين ميراث فرهنگي و تمدن كهن ادوار مختلف تاريخي ايران را در خود جاي داده است. آب انبارها، بادگيرها، كوچه هاي آشتي كنان و آسياب ها از مشخصه هاي اين استان است.
همانطور که می دانید، در شهرهای کویری همچون یزد تامین آب و بهره برداري از سفره های آب زيرزميني از طريق قنات صورت مي گيرد. یکی از جاذبه های طبیعی و تاریخی شهر یزد همین قنات ها و سیستم پیچیده سازوکار آنها و بهره برداری های متنوع از این گوهر نایاب در کویر است. در ضمن طولانی ترین قنات جهان، یعنی قنات زارچ با 71 کیلومتر طول و بیش از 1000 سال قدمت نیز از جاذبه های دیدنی این استان می باشد.
از كوه های شاخص اين استان مي توان به شيركوه، خرانق، هدش، سياه كوه، معراجي، ساغند، هرات ومروست، ندوشن و بوستان اشاره كرد.
بافت تاريخي يزد دارای 77 محله با مساحت حريم ۵۰۰۰ هكتار در سال 1384 در فهرست آثار ملي ثبت شده است. در اين بافت، خانه هاي دوره ايلخاني همچون گذشته، مسكوني هستند و همین نکته این بافت سنتی چندهزارساله را منحصر بفرد کرده و به همین دلیل "بافت تاریخی زنده" نام گرفته است.
از مهمترین بناهای تاريخي يزد مي توان به مسجد جامع كبير، آتشكده زرتشتیان، دخمه زرتشتیان، باغ دولت آباد، بافت تاریخی، خانه لاری ها، زندان اسکندر(مدرسه ضیاییه)، موزه آب، مجموعه اميرچخماق، بقعه سيدركن الدين، مسجد حظيره، شاهزاده فاضل، حمام خان، آب انبار شش بادگيری، بازار صراف ها، بازار مسگرها، بازار زرگرها و… اشاره كرد.
وجه تسميه يزد
نامهای قديم يزد، ايساتيس و كثه بوده و این شهر در طول تاریخ به القاب "شهر قنات و قنوت وقناعت"، "شهر بادگيرها"، "شهر دوچرخه ها"، "دارالعباده" و "شهر همزیستی ادیان" شهرت یافته است.
احمد بن حسین بن علی کاتب یزدی، می‌نویسد : «هنگامی که عده‌ای از بزرگان ایران در ری علیه اسکندر مقدونی به مخالفت پرداختند، اسکندر آنان را دستگیر کرد و خواست که همراه خود به استخر فارس ببرد، چون به ناحیه‌ی یزد رسید، زندانیان را درچاهی محبوس کرد و آن محل را کِثَه (به یونانی یعنی زندان) نامید. پس از اینکه اسکندر یزد را ترک گفت، نگهبانان به کمک زندانیان به آبادانی و عمران یزد همت گماشتند.
واژه "یزد" در لغت به معنای مقدس و پاک بوده و وجه تسمیه این شهر، "سرزمین مقدس" و "شهر خدا" است.
بهرام گور نیز در هنگام حرکت خود به سوی خراسان چون به ولایت کثه (یزد) رسید، بیماری وی اندکی بهبود یافت و این سرزمین را مبارک داشت و دستور داد در آنجا شهری بسازند و چون به نام یزدان می‌ساخت آن را «یزدان گرد”نام نهاد که به معناي "مقدس"، "فرخنده" و "درخور آفرين" است.
دین مردم یزد
بیشتر مردم یزد مسلمان و شیعه دوازده امامی هستند. همچنین گروه بزرگی از زرتشتیان ایران در یزد ساکن هستند. اقلیت کوچکی از یهودیان نیز ساکن این شهر می‌باشند. نکته جالب توجه اینجاست که تمام این مذاهب عبادتگاه های مربوط به خود را دارند و این نیایشگاه ها یعنی مساجد، آتشکده ها و کنیسه ها همگی دایر و فعال می باشند.
صنايع دستی و سوغات استان يزد
استان یزد صنایع دستی متنوعی از جمله زیلو، ظروف مسی، ظروف سفالی و سراميكی، كاشي های تزیینی و ساختمانی، ترمه و دارایی دارد.
همانطور که می دانید شیرینی پزی نیز در یزد سابقه ای طولانی دارد وشیرینی های معروف یزد مانند باقلوا، قطاب، لوز نارگیل، پشمک، نان برنجی، حاجی بادام و… طرفداران خاص خود را دارد. علاوه بر این، قند و نبات یزد و همچنین فرآورده های کنجدی مانند ارده، حلوا ارده، روغن ارده کنجد و ... از سوغاتی های معروف این شهر به حساب می آید.
شایان توجه است که نساجی به ویژه نساجی سنتی، صنعتی پیشینه دار در ایران و به خصوص در استان یزد می باشد. مطمئناً برای یکبار هم که شده نام "شمدیزدی" و یا "دستمال یزدی" به گوشتان خورده است؛بله درست است، این محصولات باکیفیت که با استفاده از الیاف طبیعی بافته می شوند در سال های اخیر با توجه به استقبال بازار، تنوع بسیار زیادی داشته و اکنون به شکل انواع حوله، دستمال تنظیف، چادرشب، ملحفه، سفره نان، روتختی و ... تولید و عرضه می شوند.
لهجه مردمان یزد
مردم استان به "زبان فارسی رایج" با پاره ای ویژگی‌های گویشی سخن می‌گویند. برخی ویژگی‌های گویشی در میان شهرستانهای این استان محسوس است. زبان شناسان نیم زبان‌های جدید ایرانی را به دو دسته غربی و شرقی تقسیم کرده اند. "لهجه یزدی" جزو "نیم زبان‌های مرکزی دسته غربی" است که در بخش غرب فلات ایران ، تا حدود مرزهای ایران رواج دارد . علاوه بر این‌ها ، "زرتشتیان یزد" به زبان نیاکان خویش یعنی "زبان فارسی دری" سخن می‌گویند . ولی این زبان به دلیل پاره ای عوامل اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی با زبان فارسی ترکیب شده است.